Jak rosną pistacje, gdzie rośnie drzewo pistacjowe oraz jak uprawia się orzeszki pistacjowe? Między innymi na te pytania znajdziesz odpowiedź w poniższym wpisie !
Słodkawy smak, oryginalna zielonkawa barwa i unikalny, niezwykle charakterystyczny aromat sprawiają, że pistacje należą do najbardziej lubianych przekąsek. Uwielbiamy nie tylko charakterystyczne półotwarte orzeszki, ale także sporządzane z nich potrawy, jak słynne już w renesansowej Italii pistacjowe gelato. Światowa produkcja pistacji nie jest jednak duża, nie przekracza dwóch milionów ton rocznie. Wiąże się to z małą opłacalnością – drzewa pistacjowe rosną wolno i wydają niewiele owoców. To, jak rosną pistacje, przyczynia się do wysokiego poziomu cen orzeszków pistacjowych – uprawa pistacji wymaga znacznych nakładów inwestycyjnych, a sankcje nałożone na Iran utrudniają handel.
Pistacja właściwa, czyli drzewo pistacjowe
Pistacja właściwa (Pistacia vera), znana też jako drzewo pistacjowe, jest średniej wielkości drzewem zimozielonym. Może osiągać 15 metrów wysokości, spotykane w uprawie kultywary są jednak dużo niższe (około 5 metrów). Przynależy do w rodzaju „pistacja” w rodzinie nanerczowatych. Bliskimi krewniakami drzewa pistacjowego są więc mango, nerkowiec. sumak i perukowiec. W naturze drzewa pistacjowe występują w Azji Środkowej, w Azji Mniejszej i na górzystych obszarach Bliskiego Wschodu.
Fot. Drzewo pistacjowe z oddali
Obszary, gdzie pistacje rosną w stanie naturalnym, stanowią także główne regiony ich współczesnej uprawy. Drzewa pistacjowe należą do najstarszych roślin uprawianych przez człowieka. Często mówi się o nich w Biblii i innych dokumentach piśmienniczych starożytnego Bliskiego Wschodu, a znaleziska archeologiczne potwierdzające wprowadzenie pistacji do uprawy pochodzą sprzed siedmiu tysięcy lat.
Sad pistacjowy, czyli uprawa pistacji
Uprawa pistacji jest kosztowna – wymaga założenia rozległych sadów. Drzewo pistacjowe zaczyna owocować dopiero po siedmiu latach od zasadzenia. Duże, opłacalne plony możliwe są jednak dopiero po dwudziestu latach. Co więcej, oprócz wydających owoce osobników żeńskich potrzebne są także drzewa męskie. Jedno drzewo męskie musi przypadać na co najmniej osiem drzew żeńskich. Największą trudnością jest jednak fakt, że drzewo pistacjowe nie owocuje każdego roku, ale tylko co dwa lata. Sad pistacjowy jest więc obliczoną na całe dziesięciolecia inwestycją, a szybkie podniesienie lub zmniejszenie poziomu produkcji nie jest możliwe. Biorąc pod uwagę to, jak wolno rosną pistacje, nie dziwią więc ich dochodzące do kilkudziesięciu złotych za kilogram ceny.
Fot. Uprawa pistacji jest kosztowna i wymaga wielu lat pracy
Drzewo pistacjowe nie ma jednak dużych wymagań klimatycznych i glebowych. Największe sady pistacjowe znajdują się w Iranie, w Stanach Zjednoczonych (np. w Kalifornii), Turcji i Syrii. Uprawa pistacji możliwa jest jednak na wszystkich obszarach o klimacie podzwrotnikowym, na których nie występują nadmiernie duże opady. Uprawy pistacji występują także w południowej Europie – słynne sady pistacjowe w Grecji (okolice Salonik, a także Kreta) wydają szczególnie cenione przez smakoszy orzeszki.
Jak rosną pistacje? – orzeszki pistacjowe od drzewa aż do sklepu
Pistacje zbiera się zazwyczaj maszynowo, mechaniczne strząsanie orzeszków z drzewa nie wiąże się z dużym ryzykiem ich uszkodzenia. Drzewa pistacjowe wymagają jednak bardzo częstego przycinania, co powoduje, że uprawa pistacji wymaga dużych nakładów pracy manualnej.
Zastanawiamy się często, na czym rosną pistacje, gdyż dostępne w handlu owoce są przecież niemal zawsze otwarte, rozłupane. Warto wiedzieć, że pistacji nie rozłupuje się mechanicznie – duża część orzeszków otwiera się sama jeszcze na drzewach. Pęknięta i rozwarta łupina świadczy o dojrzałości pistacji – orzeszki dojrzewają jednak tak nierównomiernie, że zbiór wyłącznie dojrzałych okazów nie jest możliwy. Zebrane pistacje wymagają więc starannego sortowania. Te, które otworzyły się, praży się i sprzedaje jako samodzielne przekąski. Pozostała część kierowana jest do przetwórstwa, np. do wytwarzania oleju pistacjowego. Błędy w sortowaniu pistacji zdarzają się często, co przysparza trudności konsumentom.
Fot. Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się nad tym jak rosną pistacje ?
Ogromna większość pistacji dostępnych w handlu to orzeszki prażone i solone. Pistacje, których nie poddano tym procesom są mdłe i niezbyt smaczne. Świeże pistacje stosuje się głównie jako dodatek do wyrobów cukierniczych (np. lodów pistacjowych i tradycyjnej tureckiej bakławy). W tańszych produktach przemysłu spożywczego nie używa się jednak prawdziwych orzeszków, ale syntetycznych aromatów pistacjowych. Nie oznacza to jednak, że z pistacji nie otrzymuje się olejków eterycznych – prawdziwy olej pistacjowy jest niezwykle ceniony w sztuce kulinarnej i przemyśle perfumeryjnym.
Orzeszki pistacjowe są często niszczone przez pluskwiaki z rodziny wtykowatych. Brzydkie plamy, przebarwienia i pojedyncze niesmaczne orzeszki nie wiążą się z tym, jak rosną pistacje, ale głównie z atakami tych szkodników. Przyczyną pojawiania się orzeszków o obniżonej jakości mogą być także infekcje grzybicze i inne choroby, które dotykają drzewo pistacjowe.
Gdzie rosną pistacje? – światowa produkcja orzeszków pistacjowych
To, jak trudne w uprawie są pistacje, jak rosną, gdzie występują i jak późno i rzadko owocują nie jest jedynym problemem plantatorów, handlarzy i odbiorców. W grę wchodzi także wielka światowa polityka. Głównym światowym producentem orzeszków pistacjowych jest Iran – z upraw pistacji w Iranie pozyskuje się 550 tysięcy ton orzeszków rocznie, a więc niemal połowę całej światowej produkcji .
Fot. Miejsca gdzie rosną pistację muszą spełniać odpowiednie wymagania geograficzne
Inne kraje, gdzie rosną pistacje uprawiane na skalę masową, to Stany Zjednoczone, Turcja, Chiny i Syria. Rywalizacja amerykańsko-irańska i sankcje gospodarcze nałożone na Iran przez Stany Zjednoczone przysparzają wielu trudności światowemu rynkowi orzeszków pistacjowych. Dużym problemem jest też syryjska wojna domowa. Mimo wysokich kosztów produkcji orzeszków pistacjowych, Stany Zjednoczone dołączyły do grona krajów, gdzie rosną pistacje właśnie ze względu na trudności z zaspokojeniem lokalnego popytu. Trudności w imporcie orzeszków pistacjowych z Iranu przyczyniają się do utrzymywania się wysokiego poziomu cen, do częstych fluktuacji cenowych i do zaburzeń w funkcjonowaniu całego łańcucha dostaw.
dobrze zrobione